آینده پر و پیچ و تاب زنجیره فولاد

با اعتراض شورای آهن و فولاد به سطح رسانه ها رسید. اعضای شورای آهن و فولاد چندی پیش در نامه‌ای خطاب به وزیر صنعت، معدن و تجارت ضمن اشاره به افزایش دوبرابری نرخ گاز فولادسازان، خواستار بازنگری در تصمیم افزایش ۱۰۰ درصدی نرخ گاز این صنایع شدند. غیر منتظره بودن این تصمیم از این بابت بود که بر خلاف قانون بودجه ، نرخ سوخت فلزات از سایر صنایع تفکیک شده است اما به نظر می‌رسد زاویه نگاه فولاد سازان و دولت با هم متناسب نیست.

کنترل سود آهن اسفنجی مبنای استدلال دولت

اگر پتروشیمی‌ها را کنار بزاریم واحدهای احیا در صنعت فولاد بیشترین مصرف گاز را دارند. به طور معمول به ازای هر تن تولید فولاد سیصد متر مکعب گاز مصرف می‌شود . بنابراین دولت فکر می‌کند، صنعت فولاد سهم زیادی در مصرف گاز به نسبت دارد. علاوه بر این کمبود آهن اسفنجی به همراه مکانیزم‌های نرخ گذاری که در چند سال اخیر بر بازار فولاد حاکم شده‌اند، سود سرشاری برای آهن اسفنجی در زنجیره فولاد رقم زده است. پارسال سود واحدهای آهن اسفنجی به ازای هر تن 90 دلار بوده است. پیش بینی می شود با این تصمیم دولت  12 تا 15 دلار به هزینه واحدهای احیا افزوده شود و ممکن است سود به 75 دلار کاهش یابد.

ناگفته نماند،این سود فزاینده پایدار نیست و در سال‌های آینده با رفع کمبود آهن اسفنجی در زنجیره نرخ سود اسفنجی با کاهش نرخ فروش به ۴۰ دلار نیز خواهد رسید. اما سوال اینجاست افزایش نرخ گاز که کاهش سود  آهن اسفنجی را در پی داشته است چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

کاهش سود صادرات فولاد

برخی معتقدند دولت با این تصمیم قصد دارد با تصد گری سود متوازن را در زنجیره فولاد برقرار کند. مسعود جعفری کارشناس بازار سرمایه با رد این استدلال به تیتر 20 گفت:

این نوع تصمیم گیری ناشی از نگاه کوتاه مدت به زنجیره فولاد و صنایع کشور است که ارز آوری شرکت‌های صادرات محور فولادی را نظر نگرفته است. دولت تنها به حل مشکل بودجه در کوتاه مدت فکر می‌کند و بحث هزینه و فایده را در دراز مدت در نظر نمی‌گیرد.

 این کارشناس تاکید کرد : تجربه امسال و سال گذشته در عرضه شمش فولاد در بورس کالا نشان داد که قیمت‌های داخلی زنجیره فولاد به دلیل عرضه بورس کالا با شرایط داخل وفق می‌خورند.

بعنوان مثال بیلت داخلی همیشه ارزان تر از صادراتی بوده اما این رویه در یکسال اخیر معکوس شده و حالا گران‌تر است. اما این شرایط درباره صادرات صدق نمی‌کند زیرا بازار صادراتی با قیمت‌های جهانی تعیین می‌شوند.

هم اکنون گاز واحدهای احیا از 8 سنت به 13 سنت رسیده است اگر این سیاست ادامه دار باشد به حاشیه سود شرکت‌های فولادی فشار آورده و در صورت ثبات نرخ جهانی در محدوده ۵۰۰ دلار، سود شرکت‌های فولادی تا ۲۰ درصد امکان کاهش دارد.‌

گسستگی به جای یکپارچگی

وی در پاسخ به این سوال که آیا این فشارها زنجیره فولاد را به تولیدکنندگان منسجم تبدیل خواهد کرد ،گفت : دولت تصور می‌کند اگر سود واحد فولاد سازی پایین بیایید مهم نیست چرا که سود در کل زنجیره از معدن تا شمش مطرح خواهد شد و تولید کنندگانی که به معدن وصل هستند و در تمام زنجیره فعالیت می‌کنند دوام خواهند آورد ولابد با این شرایط صنعت فولاد به سوی هلدینگ های یکپارچه حرکت خواهد کرد.

تدوام تضاد منافع واختلال ارز آوری

اما شرایط حال حاضر زنجیره نشان می دهد که این یکپارچگی امکان تحقق حتی در میان مدت را ندارد.

توسعه نامتوازن و مجوزهای طلایی در سطح صنعت در طول دو دهه اخیر سبب شده است ‌که شرکت‌های تولیدکننده فولاد و اسفنجی بدون دسترسی مستقیم به سنگ آهن و مواد اولیه توسعه یابند‌‌.

در طول یک دهه اخیر منطقه ای شدن نگاه ها در سطح زنجیره سبب شد که شرکا ی بزرگ معدنی تولیدکننده گندله و کنسانتره برای کسب سود بیشتر به پایین دست حرکت کنند. اما حرکت معکوس برای فولادسازان، یعنی حرکت به سمت معدن داری بسیار سخت و کند پیش می‌رود چرا که دستیابی به مجوزهای بهره برداری معدن در حال حاضر بدلیل کمیابی سنگ آهن بسیار سخت‌گیرانه شده است.

بدین ترتیب فولادسازان بزرگ کشور در صورت افزایش هزینه‌های ثابت و عدم رشد نرخ‌های جهانی باید منتظر کاهش حاشیه سود در آینده از جانب افزایش نرخ انرژی باشند.

بنابراین این تصیمات  دولت که بدون در نظر گرفتن شرایط این صنعت انجام می‌شود کل زنجیره را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ارز آوری کشور را مختل خواهد کرد.